Hoe vasten ons brein scherp en jong houdt

Luister naar dit artikel

Vasten met onderbreking (intermittent Fasting) houdt je brein lang scherp en jong. Een professor neurowetenschappen vertelt wat vasten met de hersenen doet en hoe dit tot regeneratie van hersencellen en productie van nieuwe zenuwcellen leidt. Het beschermt het brein tegen degeneratie.
Professor neurowetenschappen Mark Mattson kent de onderliggende cellulaire en moleculaire mechanismen die ten grondslag liggen aan vele neurodegeneratieve stoornissen, zoals Parkinson’s en Alzheimer. De professor –die verbonden is aan The John Hopkins University en National Institute on Aging- is een vooraanstaand onderzoeker op dit gebied.  Hij heeft verscheidene onderzoeken gepubliceerd waaruit blijkt hoe twee keer per week vasten de kans op neurodegeneratieve ziekten aanzienlijk verkleint.

 “Het is al heel lang bekend dat voedingsveranderingen een effect op de hersenen hebben. Kinderen met epilepsie krijgen minder aanvallen wanneer bij calorierestrictie of vasten. Vasten beschermt tegen de drukke signalen die vaak in de epileptische hersenen plaatsvinden. Sommige kinderen met epilepsie hebben ook baat bij een speciaal dieet die vetrijk is en tevens koolhydraatarm. Wanneer het normale brein overvoed is, kan het een voor een ongecontroleerde excitatie zorgen, en hierdoor gaat de functie van het brein achteruit.” Mattson in Nature Reviews Neuroscience/januari 2015. (1)

Calorierestrictie voor je brein

Als je naar studies over calorierestrictie kijkt, laten veel van hen feitelijk een langere levensduur zien en ook een toegenomen vermogen om bestand te zijn tegen chronische ziekten. Als we aan calorieristrictie denken, denken we aan afvallen en koppelen we dit aan een dieet. Veel van ons staan er niet bij stil dat ook je brein wel vaart bij calorierestrictie.
Deze quote is uit literatuur die meer dan 10 jaar oud is:  (2)

“Calorierestrictie verlengt de levensduur en vertraagt de leeftijd gerelateerd chronische ziekten bij veel soorten, waaronder ratten, muizen, vissen, vliegen, wormen en gist. Het mechanisme waardoor dit gebeurt is niet compleet duidelijk.”

De mechanismen zijn nu redelijk duidelijk.

Brein reageert op intermittent fasting zoals op beweging

Goed voor groei van neuronen en verbindingen

Vasten doet goede dingen met het brein; de gunstige neurochemische veranderingen die plaatsvinden als we vasten laten dit zien. Het verbetert de cognitieve functie, vermeerdert neurotrofe factoren en weerstand tegen stress en vermindert ontsteking. De onthouding van voeding zo nu en dan is een uitdaging voor de hersenen. De hersenen reageren op deze uitdaging door de stressresponsroutes aan te passen. Deze routes helpen je brein om te gaan met stress en risicofactoren voor ziekten. De veranderingen die plaatsvinden in het brein imiteren de veranderingen zoals die plaatsvinden wanneer we regelmatig bewegen. Beweging en intermittent vasten vermeerderen allebei de productie van proteïnen in de hersenen (neurotrofe factoren). Dit bevordert de groei van neuronen, de verbindingen tussen neuronen en de sterkte van synapsen.

“Wanneer je brein uitgedaagd wordt –of dit nu door intermittent fasting is of door training- is een cognitieve uitdaging. Als dit gebeurt worden neuro-circuits geactiveerd, neemt het aantal neurotrofe factors toe. Dit bevordert de groei van neuronen en formatie en kracht van synapsen.”

Productie nieuwe zenuwcellen en toename mitochondriën

Vasten stimuleert ook de productie van nieuwe zenuwcellen uit stamcellen uit de hippocampus. Vasten stimuleert de productie van ketonen –een energiebron voor neuronen- en hierdoor vindt een toename plaats van mitochondriën in neuronen. Het aantal mitochondriën in zenuwcellen neemt ook toe door vasten, omdat neuronen zich aanpassen vanwege het vasten. Doordat het aantal mitochondriën toeneemt in de neuronen, kunnen deze meer verbindingen vormen en behouden. Dit verbetert het werk- en leervermogen.

Intermittent vasten stelt zenuwcellen beter in staat om DNA te repareren

• Een studie die in juni dit jaar gepubliceerd werd in Cell Stem Cell liet zien dat vasten beschermt tegen schade aan het immuunsysteem en dus de regeneratie van het immuunsysteem opwekt. Het vasten zet cellen vanuit een slapende staat naar een staat van zelfvernieuwing. (3)
• Het vasten vermindert het aantal witte bloedcellen, die weer terugkomen wanneer er weer gegeten wordt. (4)
• Vasten vermindert het risico op hartkwalen en kanker en biedt potentie bij de behandeling van diabetes.
  (5)

Vasten doe je niet zomaar, en Mattley heeft het over intermittent fasting, onderbroken vasten dus;  met tussenpozen. Er zijn veel manieren om dit te doen: een paar keer in de week een maaltijd overslaan, of 2x een dag in de week groentesap en water drinken met een beetje yoghurt of twee keer per week je voeding terugbrengen naar eenvierde van je normale dagelijkse calorieën (ongeveer 600 calorieën voor mannen en 500 voor vrouwen). Hierbij drink je wel genoeg water en thee. Bij gezondheidscondities is overleg met een arts altijd raadzaam.