In een andere RCT kreeg de controlegroep veel minder vitamine E dan de interventiegroep, en in weer een andere RCT kreeg de controlegroep meer cardiotoxische medicijnen.

Op grond van deze factoren deelt Hamley de elf RCT’s in in een groep (van 5) die adequaat gecontroleerd zijn en een groep waarbij de controle onvoldoende was (waarbij de verschillen tussen controle- en interventiegroep substantieel méér waren dan enkel de vervanging van VV door MOV). Hierop heeft hij vervolgens een meta-analyse uitgevoerd. Daaruit blijkt dat als hij alle elf de RCT’s meeneemt er een significant verschil in het relatieve risico op alle hart- en vaatproblemen (inclusief kleinere problematiek) wordt gevonden voor de interventiegroep (RR=0.80), maar als hij alleen de adequaat gecontroleerde RCT’s gebruikt er helemaal geen significant effect wordt gevonden.

Ook blijkt dat het relatieve risico op ernstige hart- en vaatproblemen, op overlijden ten gevolge van hart- en vaatziekten, of op overlijden door enige oorzaak in geen enkel geval significant is, ongeacht of alle elf of alleen de vijf adequaat gecontroleerde RCT’s worden meegenomen.

Wat betekent dit?
Op basis van Hamley’s analyse kan geconcludeerd worden dat er feitelijk geen één RCT is waarin echt netjes puur en alleen VV door MOV vervangen is; in alle gevallen werd ook de inname van transvet veranderd. Strikt genomen laat dat dus geen conclusie toe over het effect van de vervanging van VV door MOV.

Als je deze afwijking echter accepteert (bijvoorbeeld door aan te nemen dat verschillen in transvet-inname niet zo groot waren), maar alleen die RCT’s meeneemt waarin geen andere aanpassingen (zoals plantaardig voedsel, vis, of medicatie) zijn gedaan, dan blijkt er géén significant effect te worden gevonden. Dat wil dus zeggen dat er op basis van enigszins goed gecontroleerde RCT’s geconcludeerd kan worden dat het vervangen van VV door MOV niet leidt tot een lager risico op hart- en vaatziekten, noch op sterfte. Met andere woorden, het direct op ziekte gebaseerde bewijs uit RCT’s, één van de pijlers van het Gezondheidsraad advies, is er in feite niet.

Einde advies?
Hamley’s analyse roept de vraag op, of de Gezondheidsraad zijn advies over de vervanging van harde door zachte vetten ook zou hebben gegeven als eerder gepubliceerde meta-analyses, net als hij, strikter naar de uitvoering van de RCT’s hadden gekeken en ook tot de conclusie waren gekomen dat vervanging van VV door MOV géén significant effect heeft op het risico op hart- en vaatziekten, noch op het risico van het overlijden daaraan. Als het antwoord daarop ‘nee’ is, dan zou dat betekenen dat alle negatieve adviezen rondom verzadigd vet zouden vervallen.