“We kunnen ons lichaam leren om zichzelf te genezen”

Luister naar dit artikel

Het placebo-effect is veel sterker dan we denken. Daarom moeten we er meer gebruik maken. Dan zullen er minder medicijnen en behandelingen nodig zijn. Dat stelt hoogleraar gezondheidspsychologie Andrea Evers. Ze deed samen met haar team van de Universiteit Leiden een aantal succesvolle experimenten.

Positieve verwachtingen
“Met verwachtingen kun je enorme lichamelijke reacties op gang brengen,” zegt ze in Psychologie Magazine. “Ten eerste al door wat de arts zegt. In aansluiting op eerder onderzoek hebben we dat aangetoond in ons lab, waar proefpersonen een pijn- of jeukprikkel kregen. Zeiden we erbij dat er zo weliswaar een prikkel zou volgen, maar dat de meeste mensen nauwelijks pijn of jeuk van die prikkel ervaren, dan viel de pijn of jeuk ook daadwerkelijk mee: het placebo-effect. Maar zeiden we erbij dat het ­behoorlijk pijnlijk zou worden, dan ervoeren mensen bovengemiddeld veel pijn: het nocebo-effect.”

Conditionering
Maar het werkt niet alleen met iets subjectiefs als pijn of jeuk. “In een van de studies lieten onderzoekers mensen met een allergie drie dagen lang een bepaald drankje drinken, in combinatie met een medicijn waarvan we weten dat het de allergische reactie vermindert. Een korte tijd later kwamen deze mensen terug. Nu kregen ze datzelfde drankje, maar zonder het medicijn. En wat bleek: deze mensen vertoonden dezelfde verlaagde allergische reactie als in die eerste periode. Dus zonder dat ze de werkzame stof kregen toegediend. Dat is conditionering.”

Immuunsysteem
“Wat uit bloed- en breinonderzoek blijkt, is dat deze mensen als reactie op zo’n geconditioneerde prikkel als een ­bepaald drankje, meer antihistamine aanmaken. Je leert het lichaam dus een fysiologische reactie op gang te brengen, vergelijkbaar met die van het geneesmiddel. Steeds als je het medicijn inneemt, leert het lichaam: o ja, nu moet het immuunsysteem in actie komen. En elke keer als dat bepaalde drankje in beeld komt, komt dat proces al op gang. Het lichaam reageert vanzelf.”

Niet elke ziekte
Ze is ervan overtuigd dat een dergelijk methode bij allerlei ziektes een positief effect kan hebben. “Theoretisch kun je met behulp van een medicijn en verwachting het lichaam trainen om elk stofje dat het lichaam kán maken, zelf aan te maken.” Ze benadrukt dat bepaald niet elke ziekte op deze manier te behandelen is, maar “het is belangrijk om ons te realiseren dat de psychologische invloeden op de uitwerking van de behandeling veel groter zijn dan we nu in de reguliere richtlijnen hebben staan.”

Bron