We eten minder vet, maar worden steeds dikker: Hoe de wetenschap, politiek en industrie ons jarenlang voorlogen

Luister naar dit artikel

We dachten meer dan 50 jaar lang dat vetten dood en verderf zaaien en smeerden massaal margarine uit angst voor cholesterol en hartaanvallen. Een studie in het medische tijdschrift BMJ toont nu echter aan dat het negatieve effect van verzadigde vetten nooit bewezen is.

Dat we al meer dan een halve eeuw anders denken, heeft te maken met economische belangen en lobbywerk. Al tientallen jaren draait de ‘lightindustrie’ miljarden omzet.

Decennialang heeft één enkele controversiële studie, de zogeheten zevenlandenstudie, het denken over vet en gezondheid beheerst, aldus gynaecoloog Hendrik Cammu van het Universitair Ziekenhuis van Brussel, toevoegende dat we nu weten dat het – op zijn zachtst gezegd – zwakke wetenschap was.

Onder de mat geveegd

Hoofdonderzoeker Ancel Keys moffelde gegevens die zijn theorie tegenspraken weg. Japan verdween uit de statistieken en Frankrijk – waar mensen flinke hoeveelheden boter en brie eten, maar weinig hartaanvallen krijgen – ook. Er waren gegevens beschikbaar voor meer dan 20 landen, maar Keys hield er zeven over.

Intussen weten we uit diverse grote studies dat er géén verband bestaat tussen de consumptie van verzadigde vetten en hartziekten, stelt de Amerikaanse journaliste Nina Teicholz. Daarnaast blijkt uit de studie die twee weken geleden in het BMJ werd gepubliceerd dat minder verzadigd vet eten de kans op hartaanvallen níét verlaagt.

Stapels bewijsmateriaal zijn systematisch onder de mat geveegd omdat ze Keys’ theorie niet bevestigden. Sceptici werden geïntimideerd en zelfs bespuugd of geslagen.

Status quo

Pas recentelijk is bewezen dat Keys geld kreeg van de suikerindustrie. Door zijn toedoen is in de jaren zeventig de massaproductie van glucose-fructosestroop begonnen, die nog altijd wordt verkocht als ‘natuurlijke suiker’ en onder meer in frisdrank wordt gebruikt. Men is het erover eens dat de diabetesepidemie daar veel mee te maken heeft, zegt Cammu.

In de jaren tachtig, tijdens de opkomst van lightindustrie, werden verzadigde vetten massaal ingeruild voor geraffineerde suikers. De grafieken over obesitas en diabetes vertonen ironisch genoeg net dán een steile knik omhoog.

“We zijn juist dikker geworden sinds we geen vet meer eten,” benadrukt Teicholz. “Overheden zijn tegen verandering en kiezen om verschillende redenen voor de status quo. Onderschat de economische belangen niet: die van de graanproducenten, maar ook agro-industriële concerns als Cargill, Unilever en Monsanto. En de farma-industrie kijkt ook altijd mee.”

[Humo]